Linne, December 1995
Keizer Karel V had veel slechte en ook veel goede eigenschappen. Hij at te veel. Hij werkte te hard. Hij was fysiek afstotelijk vanwege zijn reusachtige, Habsburgse onderkaak. Hij was een goed katholiek en daarom de vijand van de protestanten. Hij hield van de Nederlanden waar hij was geboren.
Staatkundig was hij een min of meer groot man. En van alle grote leiders die op het Europese toneel van zijn tijd verschenen, was hij zeker niet de minste. Hij was tijdgenoot van Hendrick VIII van Engeland, van Machiavelli, Calvijn en natuurlijk ook van Willem van Oranje. Bij zijn meeste biografen komt Karel V tamelijk goed weg. Maar de romantische en veelal protestante geschiedschrijvers van de vorige eeuw- de grote John Lothrop Motley voorop- hebben de keizer verregaand gedemonetiseerd. Want Karel - die zich tijdens de reformatie tot verdediger van de katholieke zaak had gemaakt - vocht met de middelen en met het volkomen gebrek aan scrupules dat eigen was aan zijn tijd. Toen hij in 1955 uitgeput afstand deed van zijn troon en zich in het Spaanse San Yuste terugtrok, liet hij Spanje en Nederland over aan zijn oudste zoon Filips. Die maakte kapot wat zijn vader al goeddeels bedorven had. Een paar jaar later was de opstand tegen Spanje een feit. Spanje gaat in het jaar 2000 Karels vijfhonderdste geboortejaar vieren maar in de lage Landen is Karel V nog steeds iets als de erfvijand, de heetgebakerde paap die Luther en Calvijn voor de voeten liep die de Nederlandse brandstapels oppookte om er tenminste 2000 ketters op te verbranden. Historisch gezien valt op dat gezichtspunt weinig af te dingen. Moderne historici zien de twee gedemoniseerde heersers als gewonde mensen die min of meer het slachtoffer zijn van hun tijd en hun omstandigheden werden door religieuze omstandigheden die onbeheersbaar en onontkoombaar waren.
De geschiedenis vergeet, vergeeft soms en leert zelfs. Dat is misschien het enige praktische nut van de geschiedenis. Wij vallen de Fransen niet lastig omdat ze ons in het rampjaar 1672 overhoop gelopen hebben en ons in de Napoleontische tijd bezet hielden. Wij verwijten de Belgen niet meer dat ze zich van ons afgescheiden hebben. En wij morren zelfs niet meer over de blunders en onheusheden van ons eigen Oranjehuis, over de rol die prins Maurits speelde bij de onthoofding van Oldenbarneveldt of over de staatkundige strapatsen van stadhouder Willem II. Net zo min als we vandaag nog ons nationale geweten pijnigen over de omstandigheden waaronder de gebroeders de Witt door losgeslagen Orangisten werden vermoord.
De geschiedenis van de gereformeerde familie Bausch is natuurlijk slechts de optekening van een micro wereld. Zij kozen de partij van de reformatie en zullen vele generaties lang getrouw blijven aan hun beginselen. In een absolute minderheid positie hebben zij zich tot in 1892 in Limburg kunnen handhaven waarna vanwege een nog onverklaarbare gebeurtenis de gereformeerde familie uit het Limburgse Beek is vertrokken.
De wantoestanden uit de Middeleeuwen zijn door de reformatie en door de renaissance van Napoleon gecorrigeerd. Talrijke leengebieden smelten tezamen tot landen. Dit gaat ten koste van vele oorlogen waarvan de tweede wereld oorlog voorlopig de laatste geweest is. Anno 1995 is de wereld weer grootschaliger ingedeeld in vijf gebieden. De industriële revolutie ergens begonnen in het midden van 18e eeuw heeft zich versneld tot het computertijdperk naar nu de informatie samenleving. Door de digitale snelweg ontstaan er virtuele samenwerkingsvormen, de computertaal doet wat met Esperanto niet lukte... Wij zijn onderweg elkaar mondiaal te verstaan. Het betekent zoals bij elke revolutie drastische veranderingen. De herverdeling van middelen is in volle gang. Het systeem kraakt. Wie is de baas over wie?
De feitelijke macht lijkt in handen van de grote multinationals en er blijkt fundamenteel weinig veranderd ten aanzien van het federale systeem in de middeleeuwen. Opnieuw zijn er tolhuizen, die nu beheerd worden door de nieuwe landheren van nu - de Telecommunicatie, Informatie en Communicatie technologie giganten. Zij kunnen ongestoord hun macht misbruiken. Maar de geschiedenis leert dat er zich ongetwijfeld een nieuwe metafoor van Luther, Napoleon of Hitler zal aandienen om het vertrouwen dat een burger in de politiek dient te hebben terug te winnen.
Anno 1995 bestaat er bij mij geen vertrouwen in de corrumperende Europese, Nederlandse en Limburgse overheid. Mijn zoektocht naar de mistoestanden die mijn familie en bedrijven zijn aangedaan gaat daarom onverminderd voort.